فهرست
یکی از کارهای سخت و پیچیده‌ای که در طراحی ساختمان به‌خصوص در متراژ‌های بالا وجود دارد، تعیین تعداد مناسب لامپ و محاسبه دقیق میزان روشنایی است؛ بنابراین طراح یا معمار ساختمان باید به محاسبه میزان روشنایی تسلط کامل داشته باشد تا مقدار لامپ موردنیاز یا روشنایی فضا به خوبی تأمین شود.
محاسبه میزان نور ال ای دی که برای ایجاد یک فضای عالی نیاز دارید، کمی پیچیده است. زمانی که برای استفاده خصوصی یا تجاری می‌خواهید طراحی نورپردازی ال ای دی انجام دهید روشی به نام لومن وجود دارد که می‌توانید تعداد لومن‌های ال ای دی کافی که برای روشنایی فضا نیاز دارید محاسبه کنید. در ادامه مقاله به توضیح بیشتری در این موضوع می‌پردازیم.
هدف از محاسبه میزان روشنایی ساختمان
- تعیین تعداد لامپ یا چراغ مورد نیاز فضا
- مشخص کردن نحوه قرارگیری چراغ‌ها مانند ارتفاع نصب، موقعیت قرارگیری و مواردی دیگر
- محدود کردن خیرگی
- زیبایی
- توزیع مناسب روشنایی در نقاط مختلف فضا
- تأمین حداقل شدت روشنایی متوسط و مطلوب موردنیاز فضا
اهمیت نحوه محاسبه میزان روشنایی
هر فضایی با توجه به بزرگ یا کوچک بودن آن به روشنایی مناسبی نیاز دارد که بر اساس محاسبات ساده‌ای می‌توان روشنایی اندازه‌گیری کرد. پس از محاسبه میزان روشنایی مشخص می‌شود که تعداد چراغ حبابی یا لامپ موردنیاز فضا چقدر است و محل نصب آن‌ها باید کدام نقطه از فضا و چگونه باشد؛ بنابراین نحوه محاسبه میزان روشنایی یک فضا از اهمیت بالایی برخوردار است.
پارامترهای مؤثر در محاسبه میزان روشنایی
در محاسبه میزان روشنایی فضا پارامترهای بسیاری باید در نظر گرفته شوند تا نتیجه یا خروجی مطلوبی از روشنایی حاصل شود. لومن، وات، معادل وات و بهره‌وری از پارامترهای مؤثر در تعیین روشنایی است که در ادامه به توضیح آن‌ها می‌پردازیم.
لومن
این روش یک معادله ساده شده طراحی روشنایی است که از آن برای تعیین تعداد منابع نور مورد نیاز برای چراغ‌های سقف که طبق الگوی منظمی چیده شدند، استفاده می‌شود. روش‌های پیچیده‌تری نیز وجود دارند اما استفاده از این روش بسیار ساده‌تر از باقی روش‌ها است.
وات
به طور کلی وات میزان انرژی مصرفی لامپ است. به بیان ساده‌تر وات میزان انرژی است که یک لامپ آن را مصرف می‌کند تا به روشنایی مطلوب خود برسد. هر نوع منبع روشنایی مانند هالوژن، ال ای دی، فلوئورسنت و رشته‌ای از مقدار متفاوتی از نسبت لومن به وات برخوردار است.
معادل وات
معادل سازی وات از دیگر پارامترهایی است که برای محاسبه میزان روشنایی استفاده می‌شود. نکته مهمی که در این خصوص وجود دارد این است که در دنیای واقعی نسبت لومن به وات ممکن است دارای تغییرات کم و ناچیزی باشد. در ادامه جدول (1) معادل‌سازی وات مصرفی را مشاهده می‌کنید.
بهره وری
ضریب بهره وری نسبت شار نوری است که توسط لامپ ها منتشر می‌شود و به سطح کار می‌رسد و همچنین یک معیار برای نقص در طرح روشنایی محسوب می‌شود. مقدار بهره‌وری بسته به میانگین بازتاب سطوح داخلی، از صفر تا یک متغیر است.
پخش نور
با استفاده از جدول زیر می‌توانید انواع پخش نور را به همراه مقدار نور تابیده‌شده و کاربرد آن‌ها را مشاهده کنید.
| انواع پخش نور | مستقیم | نیمه مستقیم | یکنواخت یا عمومی | نیمه غیرمستقیم | غیرمستقیم |
|---|---|---|---|---|---|
| مقدار نور تابیده شده به سمت بالا | 0 تا 10 درصد | 10 تا 40 درصد | 40 تا 60 درصد | 60 تا 90 درصد | 90 تا 100 درصد |
| مقدار نور تابیده شده به سمت پایین | 90 تا 100 درصد | 60 تا 90 درصد | 40 تا 60 درصد | 10 تا 40 درصد | 0 تا 10 درصد |
| کاربرد | سوراخ‌کاری و تراشکاری | دفاتر کار، کلاس‌ها و بانک‌ها | محوطه‌ها، فضاهای کاری معمولی | هتل‌ها و مسافرخانه‌ها | دکوراسیون سینما، آمفی تئاترها و ویترین‌ها |
محاسبه میزان روشنایی با استفاده از روش لومن
سطح شدت روشنایی موردنیاز یعنی میزانی که یک فضا نیاز دارد. در این راستا جدولی آنلاین وجود دارد که مشخص می‌کند هر فضا به چه میزان لوکس روشنایی نیاز دارد. مساحت هر فضا نیز با حاصل ضرب طول در عرض مشخص می‌شود و بر اساس مترمربع اندازه‌گیری خواهد شد. لومن میزان نور ساطع شده از منبع را مشخص می‌کند و همچنین به عنوان روشنایی یا خروجی نور نیز شناخته می‌شود. روش لومن میزان اولیه را بیان می‌کند، زیرا بازده نورها برابر نیست (بازدهی لامپ‌ها یعنی تعداد لومن‌هایی که برای هر وات مصرف می‌کند). بدیهی است که هرچقدر این عدد بیشتر باشد آن لامپ بازدهی بیشتری دارد. پس به عنوان مثال، آن دسته از محصولات روشنایی که برچسب ستاره انرژی دارند بازدهی‌شان بیشتر است. به این معنی که در عین مصرف، انرژی کمتر ویژگی‌های یکسانی را ارائه می‌دهند؛ که می‌توانید با نگاه کردن به بروشور تولیدکنندگان محصولات روشنایی‌تان آن را پیدا کنید.
فاکتور افت نور (LLF)
این عامل باعث اثراتی مانند کاهش خروجی نور ناشی از افت شار روشنایی لامپ پس از ساعت‌ها استفاده و رسوب گرد و خاک روی وسیله روشنایی خواهد شد. همچنین به آن فاکتور نگهدار نیز گفته می‌شود که برای پروژ‌ه‌های خود می‌توانید آن را 95/0 قرار دهید.
آموزش محاسبه میزان روشنایی با ذکر مثال
فرض کنید برای یک آمفی تئاتر می‌خواهید محاسبه میزان روشنایی را انجام دهید که آن آمفی تئاتر به ابعاد 30 متر در 10 متر نیاز به شدت روشنایی (E) 750 لوکس دارد. نوع لامپ‌هایی که استفاده می‌شود لامپ‌های مهتابی در یک محفظه فرورفته با سطح انعکاسی و خروجی شار روشنایی (F) 4050 هستند. فاکتور افت نور نیز 95/0 است. ارتفاع اتاق 5/4 متر و ارتفاع کاری یک متر است. در این حالت اولین کاری که باید انجام دهید این است که شاخص اتاق را حساب کنید که محاسبه بسیار ساده‌ای دارد و طبق فرمول (1) محاسبه می‌شود.
محاسبه مساحت فضا (A)
بدین صورت که طول و عرض اتاق را در هم ضرب کرده و سپس آن را بر ارتفاع لامپ بالای سطح کاری ضربدر مجموع طول و عرض اتاق تقسیم کنید؛ بنابراین پس از انجام محاسبات به عدد 14/2 خواهید رسید. در مرحله بعد باید ضریب بهره وری را شناسایی کنید.
استفاده از جدول ضریب بهره وری (UF)
به جدول ضریب بهره‌وری نگاه کنید. نوع اتصالات روشنایی را تعیین کنید که در این فضا 50 درصد می‌شود. در مرحله بعد انعکاس مناسب سقف را انتخاب کنید که 7/0 است. سپس به دنبال بازتاب دیوار در بلوک 1/0 بگردید. به شاخص اتاق که 14/2 است نگاه کنید که آن دو سطر و ستون به نقطه 42/ 0 به هم می‌رسند. آخرین مرحله نیز محاسبه تعداد لامپ‌ها است. پس از اینکه تمام اطلاعات به دست آمده را در این معادله جایگذاری کردید تعداد مناسب لامپ‌های آمفی تئاتر (N) را که 23/139 است به دست خواهید آورد.
استفاده از اپ Lighting Calculations
یکی دیگر از راه‌های محاسبه میزان روشنایی استفاده از اپلیکیشن Lighting Calculations است. این اپلیکیشن مناسب انجام انواع محاسبات مربوط به روشنایی و نورپردازی است که در گوشی‌های اندرویدی قابل نصب هست. شما می‌توانید این اپ را در گوگل پلی به صورت رایگان دانلود و در گوشی خود نصب کنید. محاسبه کل شارژ، محاسبه لومن به لوکس، لومن به وات، لومن به Candela، محاسبه اثربخشی درخشان، اتصالات لامپ، دمای رنگ، تبدیل RGB / HEX، اصلاح عامل قدرت، خصوصیات LED، مشاهده نمادها و فرمول‌ها از امکانات و قابلیت‌های این اپلیکیشن به شمار می‌آیند.
سخن آخر
امروزه محاسبه میزان دقیق و مناسب روشنایی یک فضا از اهمیت بسیاری برخوردار است. برای اینکه فضا از میزان روشنایی مناسب و مطلوبی برخوردار باشد می‌توان از روش‌های مختلفی آن میزان را اندازه‌گیری کرد. پارامترهای موثری که در محاسبه میزان روشنایی موثر هستند می‌توان به لومن، وات، معادل وات و بهره‌وری اشاره کرد. شما می‌توانید با استفاده از آموزش محاسبه میزان روشنایی با استفاده از روش لومن، تعداد لامپ موردنیاز فضا را بدست آورید.
