تا چند سال پیش تنوع خاصی برای انتخاب لامپ وجود نداشت و یا مهتابی‌ها در دسترس بودند یا چراغ حبابی با نور زرد رنگی که داشتند. امروزه اما نورپردازی اهمیت زیادی پیدا کرده و انواع لامپ‌های ال‌ای‌دی را می‌توانید برای نورپردازی به کار ببرید.
پارامترهای مهمی مانند دمای رنگ نور می‌توانند در انتخاب نور مناسب کارآمد باشند، اما کسانی که با این حوزه آشنایی ندارند احتمالاً با این پرسش مواجه می‌شوند که دمای رنگ نور چیست؟ اگر می‌خواهید پاسخ این سوال را بدانید در ادامه این مطلب از سایت صنایع روشنایی الین همراه باشید.
دمای رنگ نور چیست؟
کلمات به‌کاررفته در عبارت «دمای رنگ نور» ممکن است شما را به‌اشتباه بیندازند؛ چرا که این پارامتر هیچ ارتباطی به دمای منبع نور ندارد و در واقع به نحوی نوع رنگ نور را به شما نشان می‌دهد. برای درک بهتر این موضوع و البته بالابردن دقت محاسبه دمای رنگ نورها، دسته‌بندی مربوط به آن را برای یک جسم سیاه‌رنگ در نظر می‌گیرند. دمای رنگ نور در واقع عددی است بر حسب واحد کلوین که مشخص می‌کند رنگ نور یک منبع روشنایی کدام است.
برای مشخص‌کردن دمای رنگ در واقع یک جسم سیاه که هیچ نوری را بازتاب نمی‌دهد، آن‌قدر گرم می‌کنند تا نورهای مرئی در طیف‌های مختلف از خود ساطع کند. طبیعتاً با هر دما، رنگ جسم متفاوت خواهد بود. برای مثال هنگامی که گفته می‌شود دمای رنگ نور یک لامپ 3000 کلوین است، در واقع به این منظور است که جسم سیاه به‌اندازه 3000 کلوین گرما داده شده تا نوری مانند نور این لامپ از خود ساطع کند.
اسپکتروفتومتر
شاید برای شما هم سؤال باشد دمای رنگ نور چگونه اندازه‌گیری می‌شود؟
اولین‌بار نمونه‌های اولیه این دستگاه توسط کلوین ساخته شد، اما امروزه اسپکتروفتومتر پیشرفت بسیاری داشته و یک دستگاه کاملاً، الکترونیکی است. این دستگاه طول موج‌های که از یک منبع نور به وجود می‌آیند دریافت و با توجه به داده‌های ذخیره شده، دسته‌بندی می‌کند و عدد خاصی را به‌عنوان دمای رنگ به کاربر نشان می‌دهد.
رنگ نور در بازه‌های مختلف – نورهای سرد و گرم
تا اینجا با تعریف علمی و نحوه اندازه‌گیری دما رنگ نور آشنا شدید، اما در ادامه بیایید بررسی کنیم که کاربرد دمای رنگ نور در نورپردازی دقیقاً چیست؟
برای درک بهتر این موضوع بهتر است ابتدا با تعاریف کلی در مورد دمای رنگ نور آشنا شوید. احتمالاً زیاد شنیده‌اید که می‌گویند نور یک لامپ سرد یا گرم است. به‌طورکلی دمای رنگ نور در بازه 1000 تا 10000 کلوین قرار می‌گیرد. در این بازه هر چه درجه کلوین بالاتر باشد، نور سردتر و هر چه پایین‌تر باشد، نور گرم‌تر است.
این طیف رنگی از قرمز شروع شده و هر چه به 10000 کلوین نزدیک‌تر می‌شود، بیش‌تر به سمت رنگ آبی می‌رود. همین دسته‌بندی باعث شده تا دمای نورهای متفاوت کاربردهای مختلفی داشته باشند. نورپردازی امروزه به بخشی جداناپذیر از طراحی داخلی خانه و حتی دفاتر اداری تبدیل شده است؛ اما مهم است که بدانید چگونه دمای رنگ نور مناسب برای نورپردازی خود انتخاب کنید. به همین منظور در ادامه این مطلب بازه 1000 تا 10000 درجه کلوین برای دمای رنگ نور را به دسته‌های متفاوتی تقسیم کرده‌ایم و هر یک از آن‌ها برای شرایط خاصی مناسب خواهند بود.
نور سفید سرد (5400 تا 6500 کلوین)
همان‌طور که گفته شد، هر چه دمای رنگ نور برحسب کلوین بالاتر باشد، نور سردتر خواهد بود. یکی از مشخصه‌های نور سرد هم این است که باعث بالارفتن دقت و تمرکز انسان می‌شود. در واقع به همین دلیل هم از چنین نورهایی در اتاق‌خواب استفاده نمی‌شود، چرا فرد را با مشکلات خواب مواجه خواهد کرد؛ اما این ویژگی نور سفید سرد باعث شده در برای مکان‌هایی که دقت و تمرکز و هوشیاری اهمیت دارد، مناسب باشد.
به‌عنوان‌مثال می‌توان به کارخانه‌ها و کارگاه‌های تراشکاری، برش‌کاری، سوزن‌کاری، جوشکاری یا نقشه‌کشی اشاره کرد.
نور طبیعی (4000 کلوین)
به این طیف نور، نور زنده هم گفته می‌شود و بهترین انتخاب برای محیط‌هایی است که نورپردازی تأثیر روانی روی افراد دارد. به‌عنوان‌مثال می‌توان به بیمارستان‌ها، مدارس، خوابگاه‌ها یا ادارات اشاره کرد. نور طبیعی یکی از بهترین انتخاب‌ها هم برای خانه هم برای مکان‌های اداری است که محبوبیت زیادی هم دارد.
نور سفید گرم (2700 تا 3000 کلوین)
هر چه به درجات پایین نزدیک‌تر می‌شویم، نور گرم و گرم‌تر می‌شود. بازه بین 2700 تا 3000 کلوین شامل نور سفید گرم است که برای محیط‌های مناسب هستند که بخواهید حس صمیمت و راحتی را القا کنید. اتاق‌خواب، اتاق پذیرایی، اتاق‌های بیمارستان یا خوابگاه‌ها و اتاق‌های هتل‌ها و اقامتگاه‌ها بهترین مکان‌ها برای استفاده از این طیف نور خواهند بود.
نور سفید گرم یک مشخصه بارز دارد که کمک می‌کند از نظر روانی افراد در آرامش بیش‌تری باشند و همین موضوع باعث شده تا برای اتاق‌خواب مناسب باشد.
جدول نورها بر اساس کلوین
در این جدول سعی می‌کنیم تا بازه 1000 تا 10000 کلوین را با دقت بیش‌تری دسته‌بندی کنیم و در بعضی موارد منبع نوری که می‌تواند آن دمای رنگ نور را تولید کند هم آورده شده‌اند.
| دمای رنگ نور | ترکیب رنگ نور |
|---|---|
| 1000 کلوین | ترکیب قرمز و زرد (نور شمع) |
| 1800 کلوین | نارنجی (لامپ ادیسونی) |
| 2400 کلوین | زرد (لامپ رشته‌ای) |
| 2700 کلوین | زرد کم‌رنگ (لامپ‌های هالوژنی) |
| 3000 کلوین | نور سفید گرم |
| 4000 کلوین | نور روز (حالت میانی) |
| 5000-7000 کلوین | نور سفید با ترکیب جزئی از رنگ آبی |
| 10000 کلوین | سفید - آبی (آسمان آبی بدون ابر) |
کاربرد دمای رنگ نور در نورپردازی
همان‌طور که می‌دانید امروزه نورپردازی به‌عنوان یک کار تخصصی شناخته می‌شود؛ چرا که انتخاب دما رنگ نور مناسب، لامپ‌های مناسب، تعداد لامپ‌ها و نحوه چینششان در همه فضای دکور نیازمند تجربه و دانش کافی است. یک فرد متخصص برای این که نورپردازی درستی طراحی کند، باید به پارامترهای مختلفی توجه کند که اتفاقاً همین پارامترها در مشخص‌کردن کاربرد دمای رنگ نور در نورپردازی هم مؤثر خواهند بود.
کاربری فضا
در واقع این پارامتر مهم‌ترین موضوع برای انتخاب یک دمای رنگ نور مشخص است. همان‌طور که گفتیم نورهای سرد، متعادل و گرم هر یک مشخصات متفاوتی دارند و اثرات روانی متنوعی روی انسان خواهند داشت. به‌این‌ترتیب برای انتخاب دمای رنگ نور مناسب باید به کاربری فضا و مشخصات هر رنگ نور دقت کنید.
دکوراسیون
دقت کنید که تفاوتی ندارد که محیط بزرگ است یا کوچک، وقتی از رنگ‌های گرم یا سرد برای المان‌های دکور خود استفاده می‌کنید نباید از همان دمای رنگ نور هم برای نورپردازی استفاده کنید. به‌عنوان‌مثال اگر در دکوراسیون یک‌خانه المان‌ها عمدتاً به رنگ قرمز یا زرد هستند، کار اشتباهی است که نورپردازی را با نورهای گرم انجام دهیم. این کار باعث می‌شود دکور از حالت تعادل خارج شود و خانه از حالت عادی کوچک‌تر به نظر برسد.
موقعیت جغرافیایی
این موضوع تأثیر زیادی روی نحوه انتخاب دمای رنگ نور خواهد داشت. به‌عنوان‌مثال کسانی که در مناطق سردسیر ساکن هستند، ترجیح می‌دهند از نورهای با دمای زیر 5000 کلوین استفاده کنند که ماهیتی گرم دارند. این نورها علاوه‌بر این که روی روان افراد اثر می‌گذارند، باعث متعادل شدن نورپردازی در دکوراسیون هم می‌شوند.
ترکیب نورها کار درستی است؟
به‌طورکلی نمی‌توان گفت که این کار کاملاً درست یا غلط است. توصیه ما و افراد حرفه‌ای در این زمینه به شما این است که از یک دمای رنگ نور واحد استفاده کنید. این موضوع مخصوصاً برای فروشگاه‌ها و محل‌های تجاری اهمیت دارد؛ اما اگر می‌خواهید از ترکیب نورها استفاده کنید، باید دقت کنید که جانب تعادل و میانه‌روی را در نظر بگیرید و یک دمای رنگ را به‌عنوان نور اصلی برای نورپردازی انتخاب کنید و از نورهای دیگر برای تکمیل آن استفاده شود.
نتیجه‌گیری
با مطالعه این مطالب بسیار آسان‌تر می‌توانید به سؤال دمای رنگ نور چیست، پاسخ دهید و برای نورپردازی خانه یا محل کار خود از لامپ‌های مناسبی استفاده کنید. نورهای با رنگ زرد کم‌رنگ این روزها طرفداران زیادی دارند، چرا که بسیار نزدیک به نور طبیعی هستند. استفاده از لامپ‌هایی با سفید گرم یا زرد کم‌رنگ برای محیط‌های مختلف مناسب است، چرا که حالت میانی و متعادل در دمای رنگ نورها هستند.
