یکی از کارهای سخت و پیچیده‌ای که در طراحی ساختمان به‌خصوص در متراژ‌های بالا وجود دارد، تعیین تعداد مناسب لامپ و محاسبه دقیق میزان روشنایی است. بنابراین طراح یا معمار ساختمان باید به محاسبه میزان روشنایی تسلط کامل داشته باشد تا مقدار لامپ موردنیاز یا روشنایی فضا به خوبی تامین شود. محاسبه میزان نور ال ای دی که برای ایجاد یک فضای عالی نیاز دارید، کمی پیچیده است. زمانی که برای استفاده خصوصی یا تجاری می‌خواهید طراحی نورپردازی LED انجام دهید روشی به نام لومن وجود دارد که می‌توانید تعداد لومن‌های ال ای دی کافی که برای روشنایی فضا نیاز دارید محاسبه کنید؛ در ادامه مقاله به توضیح بیشتری در این موضوع  می‌پردازیم.

هدف از محاسبه میزان روشنایی ساختمان

• تعیین تعداد لامپ یا چراغ مورد نیاز فضا
• مشخص کردن نحوه قرارگیری چراغ‌ها مانند ارتفاع نصب، موقعیت قرارگیری و مواردی دیگر
• محدود کردن خیرگی
• زیبایی
• توزیع مناسب روشنایی در نقاط مختلف فضا
• تامین حداقل شدت روشنایی متوسط و مطوب موردنیاز فضا

اهمیت نحوه محاسبه میزان روشنایی

هر فضایی باتوجه به بزرگ یا کوچک بودن آن به روشنایی مناسبی نیاز دارد که براساس محاسبات ساده‌ای می‌توان روشنایی اندازه گیری کرد. پس از محاسبه میزان روشنایی مشخص می‌شود که تعداد لامپ یا چراغ‌های موردنیاز فضا چقدر است و محل نصب آن‌ها باید کدام نقطه از فضا و چگونه باشد؛ بنابراین نحوه محاسبه میزان روشنایی یک فضا از اهمیت بالایی برخوردار است.

پارامترهای موثر در محاسبه میزان روشنایی

در محاسبه میزان روشنایی فضا پارامترهای بسیاری باید در نظر گرفته شوند تا نتیجه یا خروجی مطلوبی از روشنایی حاصل شود. لومن، وات، معادل وات و بهره‌وری از پارامترهای موثر در تعیین روشنایی است که در ادامه به توضیح آن‌ها می‌پردازیم:

لومن

این روش یک معادله ساده شده طراحی روشنایی است که از آن برای تعیین تعداد منابع نور مورد نیاز برای چراغ‌های سقف که طبق الگوی منظمی چیده شدند، استفاده می‌شود. روش‌های پیچیده‌تری نیز وجود دارند اما استفاده از این روش بسیار ساده‌تر از باقی روش‌ها است.

وات

به طور کلی وات میزان انرژی‌ مصرفی لامپ است. به بیان ساده‌تر وات میزان انرژی است که یک لامپ آن را مصرف می‌کند تا به روشنایی مطلوب خود برسد. هر نوع منبع روشنایی مانند هالوژن، ال ای دی، فلوئورسنت و رشته‌ای از مقدار متفاوتی از نسبت لومن به وات برخوردار است.

معادل وات

معادل سازی وات از دیگر پارامترهایی است که برای محاسبه میزان روشنایی استفاده می‌شود. نکته مهمی که در این خصوص وجود دارد این است که در دنیای واقعی نسبت لومن به وات ممکن است دارای تغییرات کم و ناچیزی باشد. در ادامه جدول معادل‌سازی وات مصرفی را مشاهده می‌کنید.

بهره‌وری

ضریب بهره وری نسبت شار نوری است که توسط لامپ ها منتشر می‌شود و به سطح کار می‌رسد و همچنین یک معیار برای نقص در طرح روشنایی محسوب می‌شود. مقدار بهره‌وری بسته به میانگین بازتاب سطوح داخلی، از صفر تا یک متغییر است.

پخش نور

با استفاده از جدول زیر می‌توانید انواع پخش نور را به همراه مقدار نور تابیده شده و کاربرد آن‌ها را مشاهده کنید:

انواع پخش نور	مستقیم	نیمه مستقیم	یکنواخت یا عمومی	نیمه غیرمستقیم	غیرمستقیم
مقدار نور تابیده شده به سمت بالا	0 تا 10 درصد	10 تا 40 درصد	40 تا 60 درصد	60 تا 90 درصد	90 تا 100 درصد
مقدار نور تابیده شده به سمت پایین	90 تا 100 درصد	60 تا 90 درصد	40 تا 60 درصد	10 تا 40 درصد	0 تا 10 درصد
کاربرد	سوراخکاری و تراشکاری	دفاتر کار، کلاس‌ها و بانک‌ها	محوطه‌ها، فضاهای کاری معمولی	هتل‌ها و مسافرخانه‌ها	دکوراسیون سینما، آمفی تئاترها و ویترین‌ها

محاسبه میزان روشنایی با استفاده از روش لومن

سطح شدت روشنایی موردنیاز یعنی میزانی که یک فضا نیاز دارد. در این راستا جدولی آنلاین وجود دارد که مشخص می‌کند هر فضا به چه میزان لوکس روشنایی نیاز دارد. مساحت هر فضا نیز با حاصل ضرب طول در عرض مشخص می‌شود و براساس مترمربع اندازه‌گیری خواهد شد. لومن میزان نور ساطع شده از منبع را مشخص می‌کند و همچنین به عنوان روشنایی یا خروجی نور نیز شناخته می‌شود.

روش لومن میزان اولیه را بیان می‌کند، زیرا بازده نورها برابر نیست (بازدهی لامپ‌ها یعنی تعداد لومن‌هایی که برای هر وات مصرف می‌کند). بدیهی است که هرچقدر این عدد بیشتر باشد آن لامپ بازدهی بیشتری دارد.  پس به عنوان مثال، آن دسته از محصولات روشنایی که برچسب ستاره انرژی دارند بازدهی‌شان بیشتر است. به این معنی که در عین مصرف، انرژی کمتر ویژگی‌های یکسانی را ارائه می‌دهند که می‌توانید با نگاه‌ کردن به بروشور تولیدکنندگان محصولات روشنایی‌تان آن را پیدا کنید.

فاکتور افت نور (LLF)

این عامل باعث اثراتی مانند کاهش خروجی نور ناشی از افت شار روشنایی لامپ پس از ساعت‌ها استفاده و رسوب گرد و خاک روی وسیله روشنایی خواهد شد. همچنین به آن فاکتور نگهدار نیز گفته می‌شود که برای پروژ‌ه‌های خود می‌توانید آن را 0/95 قرار دهید.

آموزش محاسبه میزان روشنایی با ذکر مثال

فرض کنید برای یک آمفی تئاتر می‌خواهید محاسبه میزان روشنایی را انجام دهید که آن آمفی تئاتر به ابعاد 30 متر در 10 متر نیاز به شدت روشنایی (E) 750 لوکس دارد. نوع لامپ‌هایی که استفاده می‌شود لامپ‌های مهتابی در یک محفظه فرورفته با سطح انعکاسی و خروجی شار روشنایی (F) 4050 هستند. فاکتور افت نور نیز 0/95 است. ارتفاع اتاق 4/5 متر و ارتفاع کاری یک متر است. در این حالت اولین کاری که باید انجام دهید این است که شاخص اتاق را حساب کنید، که محاسبه بسیار ساده‌ای دارد و طبق فرمول زیر محاسبه می‌شود.

محاسبه مساحت فضا (A)

بدین صورت که طول و عرض اتاق را در هم ضرب کرده و سپس آن را بر ارتفاع لامپ بالای سطح کاری ضربدر مجموع طول و عرض اتاق تقسیم کنید. بنابراین پس از انجام محاسبات به عدد 2/14 خواهید رسید. در مرحله بعد باید ضریب بهره وری را شناسایی کنید.

استفاده از جدول ضریب بهره وری (UF)

به جدول ضریب بهره‌وری نگاه کنید. نوع اتصالات روشنایی را تعیین کنید که در این فضا 50 درصد می‌شود. در مرحله بعد انعکاس مناسب سقف را انتخاب کنید که 0/7 است. سپس به دنبال بازتاب دیوار در بلوک 0/1 بگردید. به شاخص اتاق که 2/14 است نگاه کنید که آن دو سطر و ستون به نقطه 42/ 0 به هم می‌رسند. آخرین مرحله نیز محاسبه تعداد لامپ‌ها است؛ پس از اینکه تمام اطلاعات بدست آمده را در این معادله جایگذاری کردید تعداد مناسب لامپ‌های آمفی تئاتر (N) را که 139/23 است به دست خواهید آورد.

استفاده از اپلیکیشن Lighting Calculations

یکی دیگر از راه‌های محاسبه میزان روشنایی استفاده از اپلیکیشن Lighting Calculations است. این اپلیکیشن مناسب انجام انواع محاسبات مربوط به روشنایی و نورپردازی است که در گوشی‌های اندرویدی قابل نصب می‌باشد. شما می‌توانید این اپ را در گوگل پلی به صورت رایگان دانلود و در گوشی خود نصب کنید. محاسبه کل شارژ، محاسبه لومن به لوکس، لومن به وات، لومن به Candela، محاسبه اثربخشی درخشان، اتصالات لامپ، دمای رنگ، تبدیل RGB / HEX، اصلاح عامل قدرت، خصوصیات LED، مشاهده نمادها و فرمول‌ها از امکانات و قابلیت‌های این اپلیکیشن به شمار می‌آیند.

سخن آخر

امروزه محاسبه میزان دقیق و مناسب روشنایی یک فضا از اهمیت بسیاری برخوردار است. برای اینکه فضا از میزان روشنایی مناسب و مطلوبی برخوردار باشد می‌توان از روش‌های مختلفی آن میزان را اندازه‌گیری کرد. پارامترهای موثری که در محاسبه میزان روشنایی موثر هستند می‌توان به لومن، وات، معادل وات و بهره‌وری اشاره کرد. شما می‌توانید با استفاده از آموزش محاسبه میزان روشنایی با استفاده از روش لومن، تعداد لامپ موردنیاز فضا را بدست آورید. در آخر بهتر است بدانید که از طریق سایت الین می‌توانید برای خرید انواع چراغ‌های مخصوص نورپردازی فضای خارجی نظیر انواع چراغ پارکی، چراغ توپی، چراغ باغی و چراغ چمنی اقدام کنید؛ به طور مثال برای خرید چراغ پارکی می‌توانید از طریق لینک درج شده وارد فروشگاه الین شده و ضمن مشاهده انواع چراغ پارک، برای بررسی مشخصات و خرید آن نیز اقدام کنید.